“તારા વિના શ્યામ મને એકલડું લાગે એએ.... અહાહા.... શું શબ્દો છે... મોટા પાર્ટીપ્લોટમાં પાર્ટી ટ્રેડિશનલ ડ્રેસ પહેરીને ગરબા રમી રહી છે, બૉસ. એક એકથી ચડિયાતાં સ્ટેપ્સ તાલબદ્ધ રીતે રમાઈ રહ્યાં છે. નવાં નવાં સ્ટેપ્સ શીખવા માટે ઉત્સુક ગોપીઓ અને ગોપાલકો તલપાપડ છે અને અમે બિલકુલ અભિમાન રાખ્યા વિના સૌને અવનવાં સ્ટેપ્સશીખવાડી રહ્યાં છે. માઝમ રાત ઝમઝમ કરતી આગળ વધી રહી છે એમ ગરબામાં ય રમઝટ જામતી જાય છે...”
અચાનક જ પોલીસની સાયરન જેવો મોબાઈલ એટલામાં ધણધણી ઊઠ્યો અને ભટ્ટજી પથારીમાંથી સફાળા બેઠા થઈ ગયા. ઓહ, આ એલાર્મની શોધ જેણે પણ કરી એને અમારા જેવા કેટલાંય શાળાનાદિવસોથી શોધે છે, કોઈને મળે તો કહેજો. એલાર્મ સ્નૂઝ પર મૂકીને પાછું જરા વાર લંબાવ્યું અને પેલું “તારા વિના શ્યામ” આગળ ચાલ્યું.રંગરંગીલી ગોપીઓ અને રાધા સદેહે ધરતી પર ઊતરી આવ્યા હોય એવો ભાસ થતો હતો. એક બાજુ ગરબાની રમઝટ ને બીજી બાજુ ખાણીપીણીના સ્ટોલ લાગેલા હતા. જાત જાતના ને ભાત ભાતના નાસ્તાથી સ્ટોલ અને એની આગળ મૂકેલાં ખુરશી-ટેબલ નવરાં બેસીરહેલાં પ્રેક્ષકોથી ઊભરાતાં હતાં. સૌ ખેલૈયાઓ તો ગરબાના તાનમાં હતાએટલે એમને ખાવાપીવાની ખાસ પડી નહોતી. ગરબા પતે અને ઇનામો ય વહેંચાઈ જાય પછી ‘ખેલૈયાઓ આ સ્ટોલ્સ પર નજર નાંખે. મોટેભાગે તો કશું બચ્યું હોય એમ શક્યતાઓ ઓછી જ હોય છે. ખેલૈયાઓ વાત સારી રીતે જાણતાં જ હોય એટલે એ સાથે આવેલાં પ્રેક્ષકોને નાસ્તા લઈ રાખવાનું સોંપી રાખે. આ એક જાણે વણલખ્યો ધારો જ પડી ગયો છે.” ત્યાં વળી પાછી મોબાઈલમાં પેલી સાયરન ધણધણી. ભટ્ટજી હવે થોડા જાગ્રત થઈને પડ્યાં પડ્યાં કાલ રાતની ઘટના-દુર્ઘટનાઓ વાગોળવા લાગ્યા. “પેલું એકસરખા ચણિયાચોળી અને કેડિયા-ધોતીવાળું ગ્રૂપ અફલાતૂન હતું. મારા બેટા લોકો જાણે એકલાં જ હોય એમ એમને અહીં કોઈની પરવા નહતી. આમ પણ હવે ક્યાં કોઈની પરવા જ કરે છે! એ ય ને મસ્તીમાં એકસરખાં સ્ટેપ્સ લેતાં હતાં. કોઈ ક્લાસીસમાં જ શીખ્યાં હશે. સો ટકા એ વિના આટલું પરફેક્શન આવે જ નહીં. પેલી ટેણકી ય મસ્ત ઊછળી ઊછળીને ગરબા કરતી હતી. પેલી સૌથી સુંદર દેખાતી હતી એ જ સૌથી સરસ ગરબા કરતી હતી. પણ એક વાત ન ગમી આપણાંને એની સાથે પેલો ભોટ જેવો ગરબા કરતો હતો એ ભોટ જોડે ગરબા રમતી હતી, તે ભટ્ટજી શું ખોટા હતા?જીવ તો બહુ ય બળ્યા હશે કેટલાંયના... એની સામે જોવામાં ને જોવામાં નાસ્તો લઈને આવતાં આવતાં પેલા બબૂચક જોડે અથડાઈ જવાયું ને ચાલુ નવરાત્રિમાં લવિંગિયાં ફૂટવા માંડ્યાં, ભાઈ તો ગુસ્સે થઈ ગયેલા બરાબરના. જો કે એમના 1000 રૂના ઝભ્ભાની ચટણી કરી નાંખી.ઢોકળાની ચટણી એ તો ગુસ્સે થવાનો એમનો હક્ક છે. એમની જોડેવાળા ભાભીએ એમને શાંત પાડ્યા. બાકી તો રાસ રમતાં રમતાં યાદવાસ્થળી થઈ ગઈ હોત. અરે યાર, કાલે છેલ્લું નોરતું હતું. આજથી પાછું બધું સૂમસામ થઈ જશે. ફાફડા જલેબી ઝાપટવા પાર્ટીપ્લોટવાળાએ દરેક જણને એક પ્લેટ ફાફડા-જલેબી મફત આપેલાં, પછી ખાવા હોય તો પૈસા આપીને લેવાનાં. એક સે મેરા ક્યા હોગા? એમ વિચારીને બીજી પ્લેટ પણ લઈ જ લીધેલી. હજી દાઢમાં સ્વાદ રહી ગયો છે. ઓ હો આજે દશેરા છે. શસ્ત્રપૂજા અને વાહનપૂજા કરવાની છે. ચાલ જીવ.. ઊભો થા.”
નવરાત્રી પૂરી થાય એટલે ઘણાંની માનસિક હાલત જરા અસંતુલિત થઈ જતી હોય છે. નવ નવ રાતોના સળંગ ઉજાગરા, દિવસના ભાગની કસમયની ઊંઘ, બંને સમયનું જમવાનું વગેરે બધું જ અસ્તવ્યસ્ત. પગગરબા ગાતા હોય, આંખો ઢળી પડતી હોય ને દર ત્રીજા ઘરમાં મમ્મીઓની બૂમો સંભળાતી હોય. “કુંભકર્ણની જેમ ઘોર્યા કરો છો. પણહવે ઘરમાં દિવાળી કામ ક્યારે કરશો?” ને એમાંય જો મમ્મીઓએ હાથમાં મોબાઈલ જોઈ લીધો તો તો ખલાસ. સ્કૂલમાં સાતમાં ધોરણમા રિઝલ્ટ બહુ જ ખરાબ આવેલું ત્યાં સુધી વાત પહોંચી જાય. દિવાળી પહેલાં ઘર સાફ કરવાનો અજબગજબ રિવાજ છે. ગાદલાં-ગોદડાં તડકે તપાવવા મૂક્યાં હોય એ દિવસે જ ઘરમાં પાટપલંગ પણ બહાર મૂકવાનાં, રૂમોમાં ભીંત સરસ મજાની ઝાપટી કાઢવાની, જરૂર લાગે તો રૂમો ય ધોઈ કાઢવાની, બારીબારણાં ચકચક્તિ કરી નાંખવાનાં, વગેરે જોરદાર શિડ્યુલ્ડ કામો હોય. નવરાત્રિથી દિવાળીની વચ્ચે ચોમાસા દરમિયાન ઘરમાં ભેજ લાગેલો હોય, તેનાં લીધે ગાદલાં- ગોદડાંમાં ય ભેજની વાસ ઘૂસી ગઈ હોય તે કાઢવા માટે એને તડકે તપાવવા. એ બધું બહાર હોય એટલે ઘરમાં સાફસફાઈ કરવામાં સુગમતા રહે. સાલુ, આવું માણસનામનમાં કેમ સાફસફાઈ નહીં થતી હોય? રોજ ભેજ ઘૂસી જાય છે એમાં તો.
ઘરની સફાઈમાં કામ લાગે એવી દરેક વસ્તુની એકદમ માંગ વધી જાય. એમાં ય બાંબુવાળી સાવરણી. જેનાથી બાવાં-જાળાં પડે એનાંમાનપાન એકદમ વધી જાય. એકાદ જણ તો એ બાંબુ લઈને લાગેલું જ હોય. વરસ આખું ડામરની ગોળી કહેતા નેપ્થાલિન બૉક્સને કોઈ પૂછતું ન હોય... પણ નવરાત્રી પછી એની ય માંગમાં ઉછાળો આવે. આ બધુંહોય પણ જો ઘરઘાટી A.K.A. રામલો જો ન હોય તો ગૃહિણીઓ રીતસરની ભાંગી પડે. “ગમે એટલું સાચવો આ જાતને તો ય કદર નહીં. ઘરણ ટાણે જ સાપ કાઢે. કોઈ દિવસ આપણે કહીએ એ ટાઈમે હાજર હોય એમ બને તો આપણું નામ બદલાઈ જાય...” આખા ઘરમાં રામલોનથી એ વાતે બધાનાં ટાઇમટેબલ ખરી પડે ને માતમ છવાઈ જાય. ઘરમાં જે ખાવાનું બને એ નખરાં કર્યા વિના દરેક જણ ખાઈ લે. જય રામજી કી. રામાવિહીન ઘરમાં જો એકાદ સભ્ય દૂરથી ય રામા ને ક્યાંક જોઈ જાય તો ઇન્ડિયા-પાકિસ્તાનની ક્રિકેટ મેચમાં ઇન્ડિયા જીત્યું હોય એવો આનંદ થાય અને ગલીના નાકેથી ચિચિયારી પડે મમ્મી ઈઈઈ.... શંકર આયો.....”ને મમ્મીઓ હાથમાં ઝાપટિયું પકડ્યું એ મૂક પડતું ને બહાર દોડે. “આવી ગયો ભાઈ? ઘરે બધાં મજામાં ને? ચા-નાસ્તો કરશે?શંકરિયો નાસ્તાને બદલે ભાવ ખાય. “અંહ ... એકલી ચા જ આપો”તમારા નાસ્તામાં કંઈ ખાવા જેવું હોતું નથી”. “નાસ્તો સામે ખઈ લઈશ.”નવરાત્રીથી દિવાળી સુધીના દિવસોમાં રામલા કહેતા ઘાટીઓનો સુવર્ણકાળ ચાલતો હોય છે. આમે ય હવે આ રામાઓ અન્યત્ર સારુંવળતર મળવાથી આજીવિકા માટે શેઠ-શેઠાણીના ખાસ મોહતાજ રહ્યાનથી. એટલે જેવો હોય એવો રામો ટકાવી રાખવા દરેક ગૃહિણી અને ઘરમાં સુખાકારી જળવાઈ રહે એ માટે કુટુંબના અન્ય સભ્યો રામાઓને ટકાવી રાખવામાં યથાયોગ્ય ફાળો આપે છે.
ખોંખારોઃ જે રામલાઓ સવારના પહોરમાં વહેલાં કચરા-પોતાં કરે ત્યારે કાળ જેવા લાગતા હોય છે એ જ રામલાઓ નવરાત્રીથી દિવાળી દરમિયાન “રામઅવતાર” જેવા લાગે છે.
-દેસાઈ શિલ્પા
http://bombaysamachar.com/epaper/e22-10-2015/LADKI-THU-22-10-2015-Page-4.pdf
