""આ સીપી તે વળી કઈ બલા છે?"

મુંબઈ સમાચાર ૦૨/૦૬/૨૦૧૬,ગુરુવાર મરક મરક" લાડકી section,

ઈવનિંગ વોક માટે અમે મોબાઈલ, વોટરબોટલ ,પર્સ વગેરે આયુધ સજાવીને નીકળી જ રહ્યા હતા કે મોબાઈલમાં " ટડિંગ" નો મેસેજ ટોન બજ્યો. અમે થોડા કંટાળાના ભાવ સાથે ઘરને તાળું મારવાનું જરાવાર મોકુફ રાખ્યું અને પર્સમાંથી મોબાઈલ કાઢ્યો. સ્ક્રીન પર વોટ્સપ મેસેજ ઝબૂકતો હતો . ક્લિક કર્યું તો એમાંથી એક ફોટો નીકળી પડ્યો. ફોટામાં એક ચાટપાપડી ને પુરી પકોડી ને એવાં ખાદ્ય પદાર્થો વેચતી લારીનો ફોટો હતો. ને લારી પર પાટિયું મારેલું "शहेनशाह  होटेल" ..दिल्ली में हमारी कोई शाखा नहीं है. " આ અદ્ભુત સર્જનાત્મક્તા પર અમે મરકી ઉઠ્યા ને એ સાથે જ અમારું વિચારચક્ર ફરવા માંડ્યું.મોબાઈલમાં ઘણીવાર નીચે સીપી  -cp લખેલું આવે છે એ શું હશે? થોડીવાર એ વિષે ચિંતન કર્યું પણ ઉત્તર ન મળવાથી માંડવાળી કરીને ઘરને (અને વિચારચક્રને પણ)  તાળું માર્યંુ.હજી ઝાંપે જ પહોંચ્યા ત્યાં સોસાયટીની શાન રોનક મળ્યો.હાય હેલો કરીને એણે પુછ્યું : " શું ભટ્ટજી, કંઈ ગરબડ છે?એનીથિંગ સિરીયસ?"

"ના ના.. સિરીયસ તો કંઈ નથી પણ હેં રોનક, આ smsમાં કોઈવાર નીચે સીપી -cp લખેલું હોય છે એ શું? "

" અરે.. એ તો કોપી -પેસ્ટ.મતલબ  જે-તે ક્રિએશન છે એમાં એ મોકલનારનો કોઈ હાથ કે મગજ નથી વપરાયું એની જાણ કરતાં બહુ કોમન વર્ડઝ છે"

"ઓહ ઓકે.. થેન્કયુ મિત્ર.. મળીએ શાંતિથી .બાય"

"બાય". રોનક ગયો અને અમે ય જોગર્સ પાર્ક ભણી વળ્યા. ને સ્થગિત થઈ ગયેલાં  વિચારોએ પણ ગતિ પકડી. આ કોપી પેસ્ટવાળું રામાયણ મહાભારત અને એ ય લેખિત પરીક્ષાઓ અસ્તિત્વમાં આવી પછી જ  ઉદ્ભવ્યું હશે કારણકે ત્યારે તો રાજકુમારોની માત્ર પ્રેક્ટિકલ્સ પરીક્ષાઓ જ લેવાતી. જો કે કોપી પેસ્ટ માત્ર પરીક્ષાલક્ષી જ હોય એવું જરુરી નથી .એવું ય બને કે આ આખો ખ્યાલ કોપીકિંગ દેશ ચીનથી ઊતરી આવ્યો હોય. ઘોડા અને ગધેડાને સાથે બાંધીએ તો ઘોડો લાત મારતા ન શીખે પણ માથું તો ઊંચુ કરે જ એ ન્યાયે કોપી કરનારા પાંચ મુખ્ય દેશોમાં ચીનનાં પડોશી એવા આપણા  ભારતનું ય નામ  છે. નકલમાં અક્કલ નહીં એ વાત સાચી પણ પૈસો તો ખરો જ. મોંઘા ભાવની ઓરિજિનલ બ્રાન્ડેડ વસ્તુ કરતા એની નકલ સસ્તા ભાવે મળે તો બ્રાન્ડ જાય તેલ લેવાની માનસિક્તા નકલખોરીની ધોરીનસ છે. નકલ કરવી એ ઈર્ષાળુનું કામ છે એમ અમારો નમ્ર મત છે. ફલાણા લઈ ગયા ને અમે રહી ગયાની લાગણી ઉદ્યોગ સાહસિકોને નકલનું સાહસ કરવા માટેનો પ્રાણવાયુ છે. વળી કોપી કરવામાં કોઈ વસ્તુ માટે કરેલા સંશોધનો કે બજાર સરવેમાં કરવા પડતાં ખર્ચ અને સમયનો બચાવ  થાય છે , માત્ર નામમાં નજીવો ફેરફાર કરવાની જ અક્કલ ચલાવવાની હોવાથી સરવાળે  ફાયદો ઉત્પાદક /માલિકને થાય છે .જો માલિક દયાળુ પ્રકૃતિનો હોય તો એના સ્ટાફને પગાર સારો આપે છે આમ નકલ થકી કેટલાંયની આર્થિક સમસ્યાઓ હળવી બને છે અને એક આખો સમાજ ખુશહાલ બને છે. આને કહેવાય વિકાસ !

જ્યારે ટપાલમાં પોસ્ટકાર્ડ અને અંતરદેશીય પત્રોનો જમાનો હતો ત્યારે ધાર્મિક લખાણવાળા પતાકડાંની અમુક નકલો જો વહેંચવામાં આવશે તો અે નકલો વહેંચનાર પર અચુક ભગવાનની કૃપા ઉતરશે અને એમ નહીં કરનારનું ધનોતપનોત નીકળી જશે જેવા મતલબનું લખાણ શિરમોર રહેતું. ને લોકો કહ્યાં પ્રમાણેની નકલો વહેંચતાં ય ખરાં! ને એ લાભ કોને થતો એ તો ખબર નહીં પણ ટપાલખાતું ચોક્કસ કમાતું. આજે આ પ્રકારનાં ધાર્મિક લખાણોનો  વોટ્સપ મેસેજમાં ધોધમાર વરસાદ પડે છે.મોબાઈલમાં માત્ર એક જ કિ પ્રેસ કરવાથી આખંુ લખાણ પલકવારમાં જ કોપી થઈ જાય ને પછી એ ય ને એ મેસેજ મન પડે એટલાં લોકોને ધકેલો!

ને આવી નકલો માત્ર લખાણોમાં જ થાય છે એવું જરાય નથી.ચિત્રો , ફોટોગ્રાફ્સ, ગીત-સંગીત સુધ્ધાં નકલખોરોની ઝપેટમાં આવી ગયાં છે.જાણીતા ચિત્રકાર પાબ્લો પિકાસો તો વળી એમ માનતા કે સારાં કલાકારો નકલ કરે છે અને મહાન કલાકારો ચોરી કરે છે.આવા વિવાદાસ્પદ વિધાનની વિરુધ્ધમાં નોંધાયેલી વાંધાઅરજીઓનું પ્રમાણ નહિવત્ હશે કારણકે ત્યારે લોકો પાસે વિરોધ નોંધાવવા સિવાયના બીજાં ય અગત્યના કામો હોવા જોઈએ. પણ નિવેદન આપવાનો રિવાજ જૂનો હોવો જોઈએ .એલ્વિસ પ્રિસ્લેને કોઈએ એમની ગાવાની શૈલી કોઈની નકલ છે કે કેમ એવું પુછતાં ભાઈ ભડકેલાં અને " હું મારી જ શૈલીથી ગાઉં છું " એવું નિવેદન આપેલું. પ્લેટો તો પાછાં એમ માનતાં કે "સારી વસ્તુની નકલ થાય તો કશું ખોટું નથી". નકલ કરવા માટે આમ કહીને પ્લેટોએ  એમના વિચારોની નકલખોરોને નકલ કરવા છુપું ઈજન આપેલું પણ નકલવીરોને એમાં કંઈ પડકાર જેવું જણાયું નહીં જ હોય! આપણાં સંગીતકારો અન્નુ મલ્લિક કે પ્રીતમ તો હવે ખરેખર પોતે ધૂન બનાવે તો ય કોઈ માનતું નથી એ હદે કોપી એમનામાં વણાઈ ગઈ છે.

નકલ કરનારા માટે ગ્રહણશક્તિ તો ખરી જ પણ કાર્ય કરવામાં ઝડપી હોવું એ અગત્યનાં ગુણ છે. કામમાં આળસ કરવું એ નબળા નકલવીરનો ગુણ છે .જરા જેટલું પણ આળસ કે ગાફેલતા એને બજારમાંથી બહાર ફેંકી દે છે.અસલી કારીગરી નકલ કરવામાં જ છે. કોપી કરનારામાં અપાર ધીરજ અને અખુટ નફ્ફટાઈ ન હોય તો ય સમય જતાં આવી જ જાય છે જે એમની ધંધાકીય આવશ્યક્તા છે. આમ પણ મોટાંભાગનાં લોકોની યાદશક્તિ અલ્પજીવી હોય છે એટલે એ તો આવા નાના મોટાં હોબાળાંઓ ખાસ મન પર લેતાં ય નથી .એટલામાં મોબાઈલમાં ટાઈમર રણક્યું અને અમે ઘર ભણી ચાલવા માંડ્યું. 

ખોંખારો : આ ઉપભોક્તાવાદી સમાજમાં સ્પર્ધા અસલી અને નકલી વચ્ચે નહીં પણ નકલી અને નકલી વચ્ચે જ છે.